TIP@TIP ve HipokrART: Kraliçe Stratonice (psikosomatik hastalıkların tarihi)

Jacques-Louis David "Antiochus and Stratonice"

Anatomist ve fizyolog hekim Erasistratus’un Makedonya’lı komutan, aynı zamanda Suriye Kralı olan Seleskus Nikator’un (Seleceus Nicatorus) oğlu Antikos’un (Antiochus) hastalığının organik değil, ruhsal olduğunu anlaması tarihte kayıtlara geçmiş ilk “psikosomatik hastalık”tır.

Hikaye şöyledir : Antikos çok ciddi hastadır, hiçbir doktor hastalığa çare bulamamıştır. Dönemin Kalkedon’lu (Kadıköy) Herophilus’la birlikte İskenderiye’de çalışan en ünlü doktoru Kos’lu Erasistratus saraya davet edilir. Erasistratus hastanın nabzını muayene ederken birden nabzın çok hızlandığını, hastanın huzursuz olmaya başladığını, kızarıp ve terlediğini fark etmiş. Kalbi yerinden çıkacak gibi olan, bulantısı başlayan, panik içinde görülen bir genç adam yatakta yatmaktaymış. Bu durum ve bulgular hastayı muayene ettiği saatler içinde birkaç kez tekrarlamış. Erasistratus, bu bulguların yaşlı kralın karısı olan genç ve güzel bir kadının, Kraliçe Stratonice’nin odaya girmesi ile eş zamanlı olduğunu fark etmiş. Stratonice odadan çıktıktan kısa bir süre sonra Antiochos normale dönüyormuş. Erasistratus hastalığın fiziki değil ruhsal olduğunu saptamış. Yani bugünün söylemiyle “psikosomatik hastalık” tanısı koymuş. Tedavi için Kral’a karısını oğluna vermesini önermiş, oğlunun tedavisi için baba, üvey anneyi oğluna vermiş.

Bundan sonra Stronikeia ile Antiochos evlenmişler ve kısa bir süre sonra da kral tahtını oğluna bırakmış. İşte Antiochos uğruna babasını kaybettiği güzeller güzeli sevgilisi “Strotonikeia’’ın adına bir kent kurar. Stratonikeia, isimli bu antik kent Muğla’nın Yatağan İlçesine bağlı Eskihisar köyü yanındadır. Yolunuz düşerse uğrayın ve yazdıklarımı hatırlayın. Bizans’lı Stephanos kentin M.Ö.281-261 yılları arasında kurulduğunu söyler, ancak antik yazar ve tarihçi Appian da kenti M.Ö.294’de Seleukos’un bir türlü unutamadığı genç karısı adına bizzat kendisinin kurduğunu ileri sürer. Kazı çalışmaları halen sürmekte olan bu antik kentte tiyatro, agora, gymnasium, gladyatör mezarları açığa çıkarılmıştır.

Birçok ünlü ressam bu olayı tuvale aktarmıştır. Bunların en ünlüsü Fransız ressam Jacques-Louis David ‘in 1774 yılında tamamladığı “Antiochus and Stratonice “isimli tablodur. Jacques-Louis David ( 1748 - 1825), neoklasik tarzıyla sanat tarihinin en önemli ressamlarından biridir, Fransız Devrimi'ni aktif olarak desteklemiş, devrimin önemli simalarından arkadaşı Robespierre'in devrilmesi üzerine hapse girmiştir.

Tabloda muhteşem saray atmosferi içinde, kocaman yatağında uzanan Antiochus'un hemen yanında Erasistratus oturmaktadır. Ayak ucunda ise ellerini iki yana açmış çaresizce duran Seleskus ve hemen ötede utangaç bir tavır takınan kralice Stratonice görülmektedir. Erasistratus, işaret parmağıyla Stratonice'yi göstermektedir ve adeta “işte hastalığın ilacı “ der gibidir. Erasistratus'un parmağından sanki bir ışık huzmesi Kraliçe'nin tüm vücudunu aydınlanmaktadır. Jacques-Louis David’in tablolarında yoğun kullandığı meşhur altın rengi ve tonları resme hakimdir.

Bu konu ayrıca İtalyan, Dutch, Fransız ressamlar ile birçok ressam tarafından işlenmiştir. Aşağıda üç ressamın eserleri yer alıyor.

Her psikosomatik hastalığın tedavisi bu kadar güzel ve etkili ilaçla her zaman böyle iyi ve mutlu sonuçlanmıyor tabii ki. Ne organik, ne psikosomatik, her türlü hastalıktan uzak kalmanızı dilerim…..