Sanatçı Atalarımız

Mamut dişinden yapılmış Cro-Magnon insan başları (MÖ 20.000'e tarihleniyor)

Neandertal  insanın Homo Sapiens'in atası olduğu varsayılmaktadır.  Homo Sapiens'in  ilk örneklerini ise  Cro-Magnon insanı diye tanımlıyoruz, Güney Fransa'da bulunan iskeletler bize onların tipik Avrupalı olduklarını gösteriyor, ortalama boyları 1.80 m’dir ve kafatasları bugünkü insanlardan daha büyüktür. Cro-Magnon adı Fransa'da bulunan Cro adında eski insanların saklanmaları için kullandıkları bir mağaradan gelmektedir. Sonraları bilim insanları bu mağaranın adını eski Magnon kabilesinden etkilenip Cro-Magnon olarak değiştirmiştir. Cro-Magnon'lar,  Avrupa erken modern insanıdırlar, Neandertal’ların devamıdırlar ancak  epey gen değişikliğine uğramışlardır. Modern insan ise Cro-Magnon’la akrabadır diyebiliriz.  İlk sanat yapıtları MÖ 30.000 yıllarında Cro-Magnon insanının tarih sahnesine çıkmasıyla başlar. Bu insanlar hayvan kemiklerinin tozu  ve kil karışımlarından heykelcikler yapıyorlar, mağara duvarları veya kemik üzerine resimler çiziyorlardı.

Bilim insanları Cro-Magnon'ların  dünyada oluşan ilk kabile olduklarına inanıyorlar. Toplu olarak yaşamayı bilen Cro-Magnon insanların zekası oldukça yüksektir. Bu insanların çizdikleri mağara duvar resimleri günümüzde birer sanat eseri olarak tanımlanıyorlar. Cro-Magnon ressamlar gördükleri hayvanları kusursuz resmederken, insanları da çizmişlerdi ve resimlerde bu insanların giyimli oldukları görülüyor. Mağara resimlerinde  hayvan çizimlerinin % 98’i aynı mantık ve benzer kompozisyonlarla çizilmişti. Mağara resimlerinde at  erkeği, bizon dişiyi sembolize ediyordu. Lascaux  Mağaraları’nda duvarlarda 5 m boyunda hayvan resimleri vardır. Bu mağara koridorlarında resimleri çizerken görebilmek ve  iyi çizilip çizilmediğini kontrol edebilmek için geriye doğru çekilebilecek   gerekli mesafenin olmaması ilginçtir.

Lascaux Mağarası'nda yaralı, barsakları dışarı sarkan bizon ve yaralı insan çizimi (tarihteki ilk insan figürü çizimi kabul ediliyor MÖ 22.000)

Rusya'da bulunan bir Cro-Magnon iskeletinin üzerinde kürklü bir pantolon, işlemeli bir gömlek, boynunda ise bir kolye vardı. Takılar, deniz kabuklarından ve hayvan kemiklerinden yapılmıştı. Antropologlar, kalıntıların günümüzden yaklaşık  30.000 yıl öncesinden kalmış olduğunu belirlediler. Daha şaşırtıcı olanı bu insanların saçları ve sakallarının kesik yani traşlı olmalarıdır, peki  bunu nasıl yapıyorlardı ? Demir Çağı öncesinde metal aletler yoktu ki, öyleyse neyle traş oluyorlardı ? Keskin çakmaktaşları ve obsidyen el aletleri kullandıklarını düşünmek mümkün.

Antik Mısırlı sanatçılar, Ebu Simbel Tapınağı'nda görüldüğü gibi,  karanlık koridorlara ve yeraltı odalarının duvarlarına resim yapabilmek veya yazı yazabilmek için  yağ kandilleri kullanıyorlardı, kandillerin bıraktığı is lekeleri hala görülmektedir. Buna karşın  Cro-Magnon'ların  ve de Neolitik insanların mağaralarında bu tür izler yoktur. Fransa’da Cabrerets'de bulunan labirent türü dev mağara sisteminde yüzlerce metrelik dar koridorlar bulunmaktadır ve o karanlık koridorların duvarlarına muhteşem bizon resimleri yapılmıştır. Bu mağaraların nasıl aydınlatıldığı halen doyurucu bir şekilde açıklanmamıştır.  Cro-Magnon insanı MÖ 10.000 yıllarına kadar gelmiş ve yerini modern insana bırakmıştır.


Modern insan toplulukları üç farklı uygarlık üzerinden sanat yapıtlarını yaratmışlardır. Mezopotamya Uygarlığı (Sümer, Babil, Asur, Akad vd...), Mısır Uygarlığı  ve Doğu Uygarlığı (Hint, Çin vd...). Bu uygarlıklardan Mısır ve Mezopotamya uygarlıkları, Anadolu üzerinden (Hatti, Hitit, Urartu, İyonya, Likya, Frigya vd......) Avrupa'ya taşınmış, beraberinde sanatı da taşıyarak antik Yunan Uygarlığı'nı ve ardılı Roma Uygarlığı'nı yaratmıştır. Bu uygarlıklar da başta Rönesans olmak üzere çeşitli sanat akımları ve eserlerine başlangıç oluşturarak Aydınlanma Çağı ve Modern Çağ sanatıyla devam etmiştir. Bugün AB ülkeleri bu miras üzerinde yaşamaktadır.  İnsan oldukça sanat, sanat oldukça da güzellik hep olacaktır.